وظیفه مردان در خانواده

مرد با توجه به ویژگی‌های جسمی و روحی که دارد وظیفه تامین خانواده و نگهداری از زن و فرزند را بر‌عهده دارد و باید در این زمینه عدالت را رعایت کند. ضمنا مرد خانه نباید آن قدر مشغول کار شود که از رسیدگی به خانواده باز بماند. «به خانواده‌هاى خودتان هم برسيد؛ به زن، به فرزند برسيد. گاهى آن‌ها بهتر از ما هستند، گاهى هم احتياج دارند به اين‌كه ما حفظشان كنيم. اگر بهتر از ما بودند، كارى نكنيم كه خراب شوند؛ اگر ديديم خداى نكرده طورى هستند كه احتياج به كمك ما دارند، كمكشان كنيم؛ مراقب باشيد. «قوا انفسكم و اهليكم نارا وقودها النّاس والحجاره»؛ از آتشى كه آتش‌گيره‌ى آن انسان‌ها و سنگ‌ها هستند، خودتان و زن و بچه‌‌تان را حفظ كنيد؛ معلوم مى‌شود كه وظيفه‌ى حفظ زن و بچه هم به عهده‌ى ماهاست. البته اين كارها با كمك خودِ خداى متعال ميسر مى‌شود؛ اين را هم بدانيم. خداوند خودش بايد كمك كند؛ بايد از خدا همين را بخواهيد.»(13/7/1383)

«عدالت صرفاً در اقتصاد نيست؛ در همه‌‌‌‌‌‌ى امور بايستى انسان از خداى متعال بخواهد كه عادلانه عمل كند؛ با خودش هم انسان با عدالت رفتار كند؛ با نزديكان‌تان با عدالت رفتار كنيد؛ با زن و فرزندتان با عدالت رفتار كنيد.گاهى بعضى از مسئولين ديديم آن‌چنان غرق در كار مي‌شوند كه يادشان مي‌رود از وجود همسران‌شان و فرزندان‌شان؛ و اين ضايعاتى را درست مي‌كند. يعنى اين‌جور نيست كه ما پاى تعارف باشد، بگوئيم: آقا! خواهش مي‌كنيم بيش‌تر شما به خودتان برسيد، شما هم بگوئيد نه، اشكال ندارد. اين‌جورى نيست. اين يك تكليفى است كه انسان بايستى همسرش، فرزندانش، خانواده‌‌‌‌‌‌اش و كانون خانوادگى را حفاظت بكند.»(18/6/1388)

ظیفه زنان در خانواده

«نقش اصلی زنان نقش مادری است…در مسأله‌ى زن آن‌چه كه در درجه‌ى اول اهميت قرار دارد، مسأله‌ى «خانواده»است؛ نقش زن به عنوان عضوى از خانواده. به نظر من از همه‌ى نقش‌هایى كه زن مي‌تواند ايفاء كند، اين اهميتش بيش‌تر است. البته بعضى‌ها اين‌طور حرف‌ها را در همان نظر اول با شدت رد مي‌كنند و مي‌گويند آقا شما مي‌خواهيد زن را توى خانه اسير كنيد، محبوس كنيد، از حضور در صحنه‌هاى زندگى و فعاليت باز بداريد؛ نه، به هيچ وجه قصد ما اين نيست؛ اسلام هم اين را نخواسته. اسلام وقتى كه مي‌گويد: «والمؤمنون و المؤمنات بعضهم اولياء بعض يأمرون بالمعروف و ينهون عن المنكر» يعنى مؤمنين و مؤمنات در حفظ مجموعه‌ى نظام اجتماعى و امر به معروف و نهى از منكر همه سهيم و شريك‌اند …اين از همه‌ى كارهاى ديگر او مهم‌تر است؛ اين، آن كارى است كه غير از زن، كس ديگرى نمي‌تواند آن را انجام دهد. گيرم اين زن مسئوليت مهم ديگرى هم داشته باشد - داشته باشد - اما اين مسئوليت را بايد مسئوليت اول و مسئوليت اصلى خودش بداند. بقاى نوع بشر و رشد و بالندگى استعدادهاى درونى انسان به اين وابسته است؛ حفظ سلامت روحى جامعه به اين وابسته است؛ سَكن و آرامش و طمأنينه در مقابل بيقرارى‌ها و بى‌تابى‌ها و تلاطم‌ها به اين وابسته است؛ اين را نبايد فراموش كنيم.»(13/4/1386)

برنامه ریزی و پیش رفتن طبق نظم را می‌توان برکتی در زندگی علمی بزرگان به شمار آورد، علاوه بر روایات دال بر این مطلب، خود ثمره این نظم در رسیدن به اهداف در سیره بزرگان مشهود است.

در اهمیت نظم همین بس که امام علی(ع) در آخرین جملاتشان خطاب به امام حسن(ع) و حسین(ع) بدان سفارش نموده‌اند:
«أُوصِیكُمَا وَ جَمِیعَ وُلْدِی وَ أَهْلِی وَ مَنْ بَلَغَهُ كِتَابِی بِتَقْوَى اللَّهِ وَ نَظْمِ‏ أَمْرِكُم‏»
شما را و تمام فرزندانم و هر کس که نوشته من به او برسد را به تقوای الهی و نظم در کارهایتان سفارش می‌کنم.

بدون شک فرصت ها مانند ابر می‌گذرند، «الْفُرْصَةُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ‏» و کسی می‌تواند از آنها بهره ببرد که برای اهدافش برنامه داشته باشد. همان‌طور که امیرالمومنین(ع) می‌فرمایند:
«الدّنیا دول، فاطلب حظّك منها بأجمل الطّلب»
دنیا در حال گردش دست به دست است، پس بهره خود را از آن به معتدل‏ترین شكل طلب كن‏. و در روایتی دیگر می‌فرمایند:
«أمض لكلّ یوم عمله، فإنّ لكلّ یوم ما فیه»
هر روز كار همان روز را انجام ده (و كار امروز را به فردا مینداز)، چه هر روزى كارى براى خود دارد.

مریم لشنی - طلبه پایه اول

مرحوم آیت الله مرعشی نجفی که تشرفات مکرری از او به محضر امام زمان(عج) نقل شده و دیگر خصائص و کمالات او زبانزد خاص و عام است، زمانی فرمودند وقتی که در نجف بودیم، روزی هنگام ظهر، مادرم به من گفت: برو پدرت را صدا بزن؛ تا برای صرف نهار بیاید.

من به طبقه بالا رفتم و دیدم که پدرم، در حال مطالعه خوابیده است.

نمی دانستم چه کنم؟

از طرفی باید امر مادر را اطاعت می کردم و از طرفی، می ترسیدم با بیدار کردن پدر، باعث رنجش خاطر او گردم.

خم شدم و لبهایم را کف پای پدر گذاشتم و چندین بوسه زدم، تا اینکه در اثر قلقلک پا، پدرم از خواب بیدار شد و دید من هستم.

وقتی این ادب و احترام را از من دید، گفت: شهاب الدین تو هستی؟ عرض کردم: بله آقا.

دو دستش را به سوی آسمان بلند کرد و گفت: «پسرم، خداوند عزتت را بالا ببرد و تو را از خادمین اهل بیت قرار دهد».

و من هر چه دارم از برکت همان دعای پدرم است که در حق من نمود و به مرحله اجابت رسید.

هرکس دوستدار اهل بیت (علیهم السلام) است در آرزوی داشتن فرزندی است که ادامه دهنده عاشورا باشد. وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَ ذُرِّیَّتِنَا قُرَّةَ أَعْینُ ٍ وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا «و كسانى كه مى گویند: «پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مایه روشنى چشم ما قرار ده، و ما را براى پرهیزگاران پیشوا گردان!» (1)
فرزند صالح ارث خدا از بند مؤمن می باشد :عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ: مِیرَاثُ اللَّهِ مِنْ عَبْدِهِ الْمُؤْمِنِ وَلَدٌ صَالِحٌ یَسْتَغْفِرُ لَهُ. « ارث خدا از بند مؤمن فرزند صالحی است که برای او استغفار می کند.»(2)
در راستای رسیدن به هدف که فرزند عاشورایی داشته باشیم ، می بایست در  محور تربیتی خود بهد مسائل زیربنایی توجه کنیم که در ادامه به آنها می پردازیم.

بعضی از اعمال تربیتی ، زیربنایی است ، به عبارت دیگر ، برای داشتن فرزند عاشورایی ، انجام این اعمال لازم و ضروری است و بدون آنها امکان دستیابی به این هدف مقدس محال است. این اعمال عباتند از :

کسب رزق حلال

کودکان ، رفتار والدین را تقلید می کنند. آنها عقایدو گفتار ورفتار والدین به طور دقیق الگو می گیرند ، بنابراین کوتاه تری راه برای القای عقاید و رفتار عاشورایی ، دقت در رفتار وگفتار خودمان است

حلیت رزق در ذریه مؤثر است ، پیامبر اسلام (صلی الله علیه واله وسلم)) نیز فرمودند :کَسبُ الحَرامِ یُبَیِنُ فِی الذُریّةِ «کسب حرام در فرزندان آشکار می شود.»(3)
بنابراین مؤمن در تهیه رزق حلال برای خانواده اش سعی و کوشش فراوان داشته باشد. امانت داری در انجام شغل خود، و در پرداخت صدقات واجب وحتی مستحب کوشا باشد . این امر موجب آن خواهد شد، خدای مهربان از روح نیکان و ابرار در جنین بدمد.

الگوی عملی

کودکان، رفتار والدین را تقلید می کنند . آنها عقایدو گفتار ورفتار والدین به طور دقیق الگو می گیرند، بنابراین کوتاه ترین راه برای القای عقاید و رفتار عاشورایی ، دقت در رفتار و گفتار خودمان است. به سخن حکمت آمیز تربیتی حضرت علی (علیه السلام) دقت کنید : قالَ علی (علیه السلام) : إنَّ الوَعظَ الّذی لا یَمُجُّهُ سَمعٌ وَ لا یَعدِلُهُ نَفعٌ ،ما سَکَت َ عَنهُ لِسانُ القَول ِوَ نَطَقَ بِهِ لِسانُ الفِعل «پندی که هیچ گوشی آنرا بیرون نمی افکند و هیچ نفعی با آن برابری نمی کند ، پندی است که زبان گفتار از آن خاموش، و زبان کردار بدان گویا باشد .

انجام عمل صالح

عمل خوب صالح آثاری در دنیا وآخرت دارد ، یکی از آثار مهم آن خدای متعال به خاطر عمل صالح پدر ، فرزند صالح اعطا می کند. خدا به حضرت ابراهیم (علیه السلام) برای اخلاص و توحید او فرزندان وذریه هدایت شده می بخشد :
وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ جَعَلْنا فی ذُرِّیَّتِهِ النُّبُوَّةَ وَ الْكِتابَ وَ آتَیْناهُ أَجْرَهُ فِی الدُّنْیا وَ إِنَّهُ فِی الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحینَ و اسحاق و یعقوب را به او عطا كردیم و در میان فرزندانش پیامبرى و كتاب قرار دادیم و در دنیا پاداشش را به او بخشیدیم و قطعاً او در آخرت [نیز] از شایستگان خواهد بود. (4)
وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ كُلاًّ هَدَیْنا وَ نُوحاً هَدَیْنا مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ داوُدَ وَ سُلَیْمانَ وَ أَیُّوبَ وَ یُوسُفَ وَ مُوسى وَ هارُونَ وَ كَذلِكَ نَجْزِی الْمُحْسِنینَ و اسحاق و یعقوب را به ابراهیم بخشیدیم، هر یك را هدایت كردیم، و نوح را نیز هدایت نمودیم، و از فرزندان او داود و سلیمان و ایوب و یوسف و موسى و هارون راهدایت كردیم؛ و این گونه نیكوكاران را پاداش مى دهیم. (5)

مؤمن در تهی رزق حلال برای خانواده اش سعی و کوشش فراوان داشته باشد. امانت داری در انجام شغل خود، و در پرداخت صدقات واجب وحتی مستحب کوشا باشد. این امر موجب آن خواهد شد، خدای مهربان از روح نیکان و ابرار در جنین بدمد

در داستان حضرت موسی (علیه السلام) وخضر (علیه السلام) عمل صالح پدر موجب جلب رحمت خدا برای فرزندانش می شود :وَ كانَ أَبُوهُما صالِحاً فَأَرادَ رَبُّكَ أَنْ یَبْلُغا أَشُدَّهُما وَ یَسْتَخْرِجا كَنزَهُما رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ و پدرشان مردى شایسته بود، پس پروردگارت خواست كه آن دو یتیم به حد رشد رسند وگنجشان را به سبب مِهر [ى كه ] پروردگارت [به آن دو] داشت بیرون آورند.(6)
خدا به خاطر نذر مادر حضرت مریم (علیه االسلام) فرزندان حضرت مریم را از شر شیطان حفظ می کند:وَ إِنِّی سَمَّیْتُها مَرْیَمَ وَ إِنِّی أُعیذُها بِكَ وَ ذُرِّیَّتَها مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیمِ البته من نامش را «مریم» نهادم، و او و فرزندانش را از خطرات مهلك و وسوسه هاى بنیان برانداز شیطان رانده شده به پناه تو مى آورم. (7)

دعا و تقاضا

دعا در قضا و قدر مؤثر است ، از این رو یکی از وظایف والدین در فرایند تربیت فرزندان خود ، دعا برای آنها است . قرآن ، دعای پیامبران و عباد رحمن خود را نقل می کند :
وَ الَّذینَ یَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقینَ إِماماً و آنان كه مى گویند: پروردگارا! ما را از سوى همسران و فرزندانمان خوشدلى و خوشحالى بخش، و ما را پیشواى پرهیزكاران قرار ده. (8)
رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَیْنِ لَكَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ وَ أَرِنا مَناسِكَنا وَ تُبْ عَلَیْنا إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحیمُ : پروردگارا! ما را [با همه وجود] تسلیم خود قرار ده، و نیز از دودمان ما امتى كه تسلیم تو باشند پدید آر، و راه و رسم عبادتمان را به ما نشان ده، و توبه ما را بپذیر، كه تو بسیار توبه پذیر و مهربانى، (9)
رَبِّ اجْعَلْنی مُقیمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ پروردگارا! مرا بر پادارنده نماز قرار ده، و نیز از فرزندانم [برپادارندگان نماز قرار ده ]. و پروردگارا! دعایم را بپذیر. (10)
وَ أَصْلِحْ لی فی ذُرِّیَّتی إِنِّی تُبْتُ إِلَیْكَ وَ إِنِّی مِنَ الْمُسْلِمینَ و ذریه و نسل مرا براى من صالح و شایسته گردان كه من به سوى تو بازگشتم و به یقین از تسلیم شدگان [به فرمان ها و احكام ] توام. (11)

پی نوشت:

1)فرقان ،74
2)مكارم الأخلاق ص : 218
3) حر عاملی ،ج 12،ص53
4) العنكبوت : 27
5) الأنعام : 84
6) الكهف : 82
7) آل عمران ، 36
8) الفرقان : 74
9) البقرة : 128
10) ابراهیم ، 40
11) احقاف ، 15

 منبع:ندای یک بسیجی عاشق